Zijn carrièrepad is op z’n minst opmerkelijk te noemen. Begonnen als beleidsambtenaar bij diverse overheden, maakte hij de stap om predikant van een baptistengemeente te worden. In juni 2012 legde Jan Martin Berghuis die functie neer, om na een periode van bezinning, aan de slag te gaan als freelance uitvaartspreker. “Nabestaanden willen geen zware woorden, maar een persoonlijk verhaal.”
Jan Martin Berghuis: lange gestalte, pretlichtjes in de ogen en open en warme houding. Iemand waarbij mensen makkelijk hun hart uitstorten. En juist dat is een belangrijk element in zijn ‘product’. Want naast een persoonlijke speech op de begrafenis, gaat Berghuis ook voor een goede begeleiding richting het afscheid van de overledene.
Waarom schakelen nabestaanden überhaupt een begrafenisspeecher in?
Dat heeft verschillende redenen. Veel mensen met een kerkelijke achtergrond hebben genoeg van de onbekende dominee of pastoor die hen uit de kaartenbak moet plukken. Ze willen geen zware woorden, maar een persoonlijk verhaal. Vaak lukt het ze zelf niet om te spreken. Veel mensen weten ook niet ‘wat hoort’ en ik kan ze helpen om orde en structuur in het afscheid te brengen. Dat geldt vaak nog meer voor mensen zonder kerk of thuisgemeenschap – daar zoeken we dan samen sprekende vormen voor.
Hoe ga je te werk?
Ik wil eerst het verhaal van de nabestaanden horen. Meestal vloeit daaruit automatisch al de invulling van het afscheid en van de speech uit voort. Ik probeer om echt de persoon neer te zetten, om beelden te schetsen die herkenning en emoties oproepen. Daarvoor vind ik het leuk om op zoek te gaan naar saillante details en creatieve vormen die ik in de speech kan verwerken. Overigens helpt mijn achtergrond als beleidsambtenaar daar ook bij. Die ervaring helpt mij om een goede structuur in het verhaal te brengen.
Op welke manier ben je creatief?
Als het kan, dan probeer ik iets met een voorwerp te doen. Laatst had ik iemand die zijn moestuin als grootste passie had. Ik ging toen bij de deur staan om spinazieblaadjes uit te delen, die ze bij wijze van afscheid op de kist mochten leggen. Dat paste goed bij deze familie. In een ander geval heb ik de schilderijen van een overledene naast de kist gezet en heb ik gesproken aan de hand van één van die schilderijen.
Moet je hiervoor levenservaring hebben?
Absoluut. In mijn eigen familie heb ik verschillende keren een overlijden meegemaakt en ook in mijn werk als predikant moest ik er regelmatig wat mee doen. Daardoor merken mensen dat het werkterrein mij eigen is en het heeft mijn empathische vermogen versterkt. Ik heb het zelf doorleefd, meegemaakt. Daardoor kun je dichterbij de nabestaanden komen.
Verkoopt jouw ‘product’ een beetje?
Ik ben in februari 2013 begonnen en moest in eerste instantie veel investeren in netwerken. Er zijn best veel ‘ritueel begeleiders’ op de markt, wat het lastig maakt om er tussen te komen. Toch merk ik wel dat mijn achtergrond als predikant en het simpele feit dat ik een man ben, een voordeel is. Mensen vragen daar soms specifiek naar. Ik probeer op een warme en toegankelijke manier een boodschap van troost te brengen en dat waarderen mijn ‘klanten’ en daardoor kom ik ook goed op de kaart te staan bij de begrafenisondernemers. Ik vind het in ieder geval mooi om iets te kunnen betekenen bij zoiets intiems en kwetsbaars als het afscheid van een dierbare.
Meer weten over Jan Martin Berghuis? Kijk dan op www.getijde119.nl
